Inhoud
Inleiding
Wat is niet-Westers? In deze context gaat het enkel over een kwestie van notatie, nl. personen, corporaties, uniforme of reekstitels waarvan de naam of formulering op een publicatie wordt aangetroffen in een notatie die niet teruggaat op het Latijnse alfabet. Het kan gaan om andere alfabetten (Grieks, Cyrillisch, Hebreeuws, Arabisch, Hebreeuws, Koreaans) of talen zoals het Japans en Chinees die karakters gebruiken voor lettergrepen of woorden.
Wanneer we een authority record willen maken voor deze personen, corporaties of titels stellen zich een aantal problemen:
- Opzoekbaarheid: indien deze namen enkel in de niet-Westerse notatie in het authority record zouden worden opgenomen, zouden deze ook enkel opzoekbaar zijn (in Alma en Limo) door zoektermen in niet-Westerse tekens in te voeren. Daarom is het dus wenselijk dat er ook een naar het Latijnse alfabet getranslitereerde vorm wordt opgenomen.
- Varianten in de originele taal: enkele Oosterse talen gebruiken verschillende systemen om woorden en namen te noteren. Koreaanse namen worden bv. vaak niet alleen met Koreaanse letters (hangul) maar ook in Chinese karakters (hanja) genoteerd. In dergelijke gevallen moet beslist worden welke plaats elk van deze varianten in het authority record krijgt.
- Varianten in transliteraties: voor transliteraties naar het Latijnse alfabet zijn er vaak ook verschillende mogelijkheden en normen. Zo moeten bij omzetting van Arabische namen de klinkers worden 'ingevuld'. Dat kan op verschillende manieren.
Daarom is het noodzakelijk dat voor deze namen een datamodel wordt gehanteerd waarin de verschillende originele en getranslitereerde naamsvormen een plaats krijgen. Daarbij worden volgende basisprincipes gehanteerd:
- In de tag 100 $$a komt steeds de naam in de originele vorm.
- In de tag 100 $$g wordt steeds een variante notatie of een volgens vaste normen opgestelde transliteratie naar Latijns alfabet opgenomen. Per taal wordt vastgelegd welke variant of transliteratienorm in dit subveld wordt toegepast. Verder op deze pagina vind je hierover links en duiding.
- In een tag 500 wordt steeds de getranslitereerde naamsvorm in Latijns alfabet opgenomen zoals deze genoteerd zou worden wanneer de naam in een Westerse publicatie zou voorkomen met toepassing van de LIBISnet-regels (dus meestal familienaam, voornaam). Er wordt echter niet noodzakelijk ook een authority record aangemaakt met deze getranslitereerde Westerse naam als hoofdvorm.
- Dit gebeurt wel voor auteurs die zowel publiceren in niet-Westerse talen als in Westerse talen en waarvan de naam dus soms in niet-Westerse, dan weer in Westerse vorm op de publicaties wordt aangetroffen. Er worden dan twee authority records aangemaakt. Deze krijgen de niet-Westerse, resp. Westerse naam als hoofdvorm en kruisverwijzingen in tags 500.
Opgelet: niet-Westerse authority records worden enkel aangemaakt wanneer de niet-Westerse naamsvormen ook werkelijk op publicaties worden aangetroffen. Vele auteurs hebben bv. een naam die teruggaat op een Griekse, Bulgaarse of Koreaanse naam maar publiceren enkel in Westerse talen met daarop hun naam in Westerse vorm. Zij krijgen enkel een standaard authority record. Een voorbeeld: de Amerikaanse auteur Jeffrey Eugenides heeft weliswaar een Griekse familienaam maar publiceert steeds in het Engels. Hij krijgt dus enkel een standaard authority record (tenzij een LIBISnet-partner besluit om ook Griekse vertalingen van Eugenides' werk te kopen waarop zijn naam in Griekse letters staat).
Niet-westerse authority records zullen dus vooral aangemaakt worden door catalografen en collectie-experten die werken met gespecialiseerde collecties van niet-Westerse talen. Zij hebben vaak ook de expertise om dergelijke niet-Westerse authority records correct op te stellen. Ook de LC authority records kunnen vaak een hulp zijn al moet je daar wel opletten: in LC authority records is de getranslitereerde vorm meestal de hoofdvorm en de originele vorm een verwijzingsterm. Vergeet dit dus niet aan te passen wanneer je een LC authority record naar de LIBISnet Network zone kopieert. Via de taalcodes in tag 040f worden lijsten gemaakt zodat deze authority records door experten kunnen worden nagekeken.
Tabel
Deze tabel loopt in grote lijnen gelijk met het datamodel voor standaard authority records voor personen. Voor de duidelijkheid zijn elementen die afwijken of bijzondere aandacht vereisen in rood en vetjes gemarkeerd.
| TAG | IND1 | IND2 | Subfield | Inhoud | Richtlijnen/voorbeelden | ||||||||||||||
| LDR | - | - | - | - | • De LDR-tag van authority records wordt volledig door het systeem beheerd | ||||||||||||||
| 001 | - | - | - | MMS ID | • uniek nummer • NZ MMS ID's eindigen op 1471 | ||||||||||||||
| 008 | - | - | pos. 14 | AR als main heading | • vaste waarde a • bepaalt dat authority record in een 100 of 700 bib tag mag gebruikt worden • systeembeheerd, niet aanpassen | ||||||||||||||
| pos. 15 | AR als subject heading | • vaste waarde a • bepaalt dat authority record in een 600 bib tag (onderwerp) mag gebruikt worden • systeembeheerd, niet aanpassen | |||||||||||||||||
| pos. 16 | AR als series heading | • vaste waarde b • bepaalt dat authority record niet in een 130/490/830 bib tag (titel) mag gebruikt worden • systeembeheerd, niet aanpassen | |||||||||||||||||
| 010 | _ | _ | a | LC controlenummer | • enkel bij uit LC gekopieerde authority records • niet wijzigen | ||||||||||||||
| 035 | _ | _ | a | Systeemnummers | • overgenomen uit LC records en aangemaakt bij opslaan • elk systeemnummer wordt voorafgegaan door sigel van het authority bestand • niet wijzigen | ||||||||||||||
| 040 | _ | _ | a | Bron van het record | • bevat sigel van instelling die origineel record opstelde • BelVLBS voor originele LIBISnet NZ authority records • DLC voor uit LC gekopieerde records • systeembeheerd, niet wijzigen | ||||||||||||||
| bcde | Divers | • enkel bij uit LC gekopieerde records • systeembeheerd, niet wijzigen | |||||||||||||||||
| f | Taalaanduiding | • kies de taalaanduiding uit keuzelijstje • vaste vorm: "kul" + MARC-code voor taal (bv. kulheb voor Hebreeuws) | |||||||||||||||||
| 100 | _ | a | Hoofdvorm van de naam | • nakijken en aanpassen indien nodig bij kopiëren van LC records | |||||||||||||||
| b | Rangnummer | • enkel bij vorsten | |||||||||||||||||
| c | Titel | • adellijke titels, dynastieën, ... | |||||||||||||||||
| d | Biografische data | • vaste notatievormen | |||||||||||||||||
| g | Variant of transliteratie | • per taal bepaald | |||||||||||||||||
| 400 | 0/1 | _ | a | Niet-geauthoriseerde verwijzingsterm | • naamsvarianten die enkel als zoekwaarde dienen • bijkomende variante originele notaties en/of transliteraties | ||||||||||||||
| bcdgq | Divers | • zelfde inhoud per subveld als in tag 100 • 400 tags in kopies van LC authority records niet verwijderen of aanpassen | |||||||||||||||||
| 500 | 0/1 | _ | a | Geauthoriseerde verwijzingsterm | • steeds een 500-tag met de Westerse getranslitereerde variant • andere geauthoriseerde vormen (pseudoniemen e.d.) | ||||||||||||||
| bcdgq | Divers | • zelfde inhoud per subveld als in tag 100 | |||||||||||||||||
| 3XX | - | - | - | Diverse tags | • authority records die uit LC werden gekopieerd bevatten vaak 3XX tags met bijkomende informatie • niet wijzigen • niet invoeren in originele LIBISnet authority records | ||||||||||||||
| 6XX | - | - | - | Diverse tags | • authority records die uit LC werden gekopieerd bevatten vaak 6XX tags met bijkomende informatie • niet wijzigen • niet invoeren in originele LIBISnet authority records, uitzondering tag 678 | ||||||||||||||
| 678 | 0 | _ | a | Biografische noot | • deze tag kan gebruikt worden om (uitzonderlijk) gegevens te noteren die helpen om de betrokken persoon te identificeren of te onderscheiden van anderen | ||||||||||||||
| 900 | _ | _ | a | Consolidatiestatus | • wordt automatisch ingevoerd bij opslaan van een nieuw authority record • wordt nadien enkel aangepast door gespecialiseerde medewerkers | ||||||||||||||
| 901 | _ | _ | a | Triggers authority records | • keuzelijst met mogelijke triggers | ||||||||||||||
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
Verdere info (per taal)
CJK-talen
De experten van de Oostaziatische bibliotheek (KU Leuven Bibliotheken Artes) onderhouden op hun website meer specifieke documentatie over catalografie van Chinese, Japanse en Koreaanse publicaties. De onderstaande links leiden naar de richtlijnen voor authority records van personen in deze talen.
Russisch
Voor Russische namen gelden volgende regels:
- 100 $$a bevat de Russische naam in orde: familienaam, voornaam (vaak met patroniem)
- 100 $$g bevat de transliteratie naar Latijns alfabet. Gebruik daarvoor de volgende tabel: Transliteratie van het Russisch
- 400-tags bevatten andere niet-geauthoriseerde vormen van de Russische naam en transliteratievarianten
- In een eerste tag 500 wordt steeds de waarde uit 100 $$g herhaald
- Volgende tags 500 bevatten andere geauthoriseerde naamsvormen
Bekijk het modelrecord: 9892685069901471
Arabisch
Voor Arabische namen gelden volgende regels:
- 100 $$a bevat de Arabische naam in orde: familienaam, voornaam. Opgelet: door de Arabische notatie worden alle subvelden in de tag van rechts naar links getoond.
- 100 $$g bevat de transliteratie naar Latijns alfabet. Gebruik daarvoor de volgende tabel: Transliteratie van het Arabisch
- 400-tags bevatten andere niet-geauthoriseerde vormen van de Arabische naam en transliteratievarianten
- In een eerste tag 500 wordt steeds de waarde uit 100 $$g herhaald
- Volgende tags 500 bevatten andere geauthoriseerde naamsvormen
Bekijk het modelrecord: 9892474033801471
Colofon
Laatst gewijzigd op 28.11.2018